Meme kanseri kadınlarda en sik görülen kanserdir. Meme kanserinden diğer kanserlere göre daha yüksek sayıda kadın ölür. 30-60 yaş arası kadınlar da birinci ölüm sebebidir. Erken tanının amacı ilk olarak tabiî ki hayat kurtarmaktır ama göğsü kaybetmemek ve tedavi sonrası yüksek hayat kalitesi sağlamakta hedeflerin arasında yer alır.
Meme kanseri sebepler ve risk faktörleri nedir?
Genetik faktörler
Ailede 2 meme veya Yumurtalık Kanseri hastalığı görülmüş ise istatistik olarak meme kanserine yakalanma riski artmıştır.
Meme kanseri riskini farklı oranlar da artıran bir çok genetik değişiklik bulunmuştur. Bunların arasında riski en belirgin artıran BRCA1 ve BRCA2 genlerin bulunmasıdır. BRCA1 genini taşıyan kadınlarda meme kanseri geliştirme riski 65% olarak bulunmuştur.
BRCA1 ve BRCA2 genlerin DNA testi ile tespit edilmesi mümkündür:
Meme ve yumurtalık kanseri riski tarama testi için tıklayınız
Hormonal faktörler
Meme dokusu ve meme kanser hücrelerin büyük bir kısmı hormon reseptörleri taşır. Hormon seviyeleri çoğu tip meme kanserinin gelişmesinde ve büyümesinde rol oynar. Erken adet görme ve geç menopoza girme meme kanseri riskini artırır. Erken doğum yapma ve uzun süre emzirme ise meme kanseri açısından koruyucu faktörler arasındadır.
Diğer faktörler
Genç yaşta yüksek doz da ışın maruziyeti, obezite, sigara kullanımı meme kanseri riskini artırır.
Erken tanı ve tarama testleri
Son yıllarda meme kanserine yatkınlık yaratan BRCA1 ve BRCA2 genlerin DNA testi geliştirildi. Doktorunuz risk profiliniz değerlendirerek size bu testi önerebilir.
Göğsünüzü kendiniz muayene edin!
Her adetin başlamasından 5-7 gün sonra göğsünüzü muayene edin ve dış görünüşüne bakın.
- Göğüsler simetrik mi?
- Ciltte değişiklik (kızarıklık, çekilme, renk değişikliği) var mı?
- Meme uçları aynı mı?
- Kollarınızı kaldırdığında meme kalkıyor mu?
- Koltuk altında şişlik var mı?
- Şüphe duyduğunuz bir bulgu veya değişiklik olursa hemen doktorunuza başvurun.
Kendiniz yaptığınız muayenede bir şüpheli bulgu var ise hemen doktorunuza başvurun.
Memenin rutin kontrolleri:
Menopoz öncesi: Özel bir risk yok ise yılda bir, hasta risk gurubuna ait ise 3-6 ay aralık doktor tarafından muayene edilir ve gerekirse ileri tetkik (meme ultrasonu, mamografi istenilir)
40 yaş civarında bir mamografi (bazal mamografi) çektirmek hem Meme Kanseri erken tanısı hem de daha sonra tekrarlanan mamografiler için yol gösterir. Sonraki mamografiler de görülebilecek lezyonların böylece yeni olup olmadığı takip edilebilir. Eğer 40 yaşında yapılan mamografi normal ise 3-5 yıl mamografinin tekrarlanmasına gerek yoktur. Ancak şüpheli bir lezyon saptanır ise veya aile öyküsü (Meme Kanseri, Over kanseri, Rahim Kanseri) var ise doktorunuz mamografinizi daha sık görmek isteyebilir. 40-50 yaş arası bazal mamografi normal ise yıllık meme ultrasonu ve 3-5 yılda bir mamografi önerilir.
Meme ultrasonu ve mamografi birbirini tamamlayan tetkikler dir. Birbirinin yerine tam olarak tutamaz. Mamografi daha küçük lezyonları göstererek erken tanı sağlar. Meme ultrasonunda genelde 0,5 -1cm altındaki lezyonlar gözlenemez ancak daha büyük lezyonların niteliği konusunda daha detaylı bilgi alınabilir. Dolayısı ile her iki yöntemi kombine etmek en iyi sonucu sağlar.
50 yaş üzeri her yıl mamografi önerilir. Ancak çok sık mamografi yaptırılmasında sık ışın alınması nedeni ile bazı riskleri tetikliyebiliceği göz önünde tutulmalıdır. Yeni jenerasyon mamografi cihazları daha az x-ışını verir ve daha kaliteli görüntü sağlar. Bu tetkiki değerlendiren radyoloğun deneyimi çok önemlidir. Bu yüzden mamografi yaptıracağınız merkezi dikkatli seçin.
Meme kanserin tedavisi nedir?
Meme kanserinin tedavisi ve tedavi sonrası kontrolleri jinekolog, genel cerrah ve onkolog uzmanların elle elle çalışması şeklinde olur. Meme kanseri geçiren hastaların jinekolojik bir kanser ile karşılaşma ihtimali daha yüksek olduğu unutulmamalıdır. Bunun tersi de geçerlidir (jinekolojik kanser geçirenler meme kanseri açısından daha sık kontrol edilmelidir.)
Tedavi şeklini belirleyici birçok faktör vardır. Tümörün büyüklüğü, histolojik tipi, reseptör bulundurup bulundurmadığı, diğer organlara yayılması bunların birkaçı.
Tüm faktörler göze alarak tedavi önerilir. Günümüzde tümör bazı sınırları aşmadı ise memenin tümü alınmaz. Radyoterapi ve kemoterapi meme kanseri için mevcuttur. Hormon bloke edici ilaçlar meme kanserin bazı türlerinde kullanılır.