Endometriozis nedir?
Endometriozis iyi huylu ama ağrılı ve kronik bir hastalıktır. Bu hastalıkta endometrium (iç rahim dokusu) vücudun başka yerlerinde yani rahim dışında bulunur. Rahimdeki mukoza gibi en çok karın içinde yumurtalıklarda bulunan bu doku siklus değişimlerini geçirir. Yumurtalıklar üzeri, vagen, anus ve barsak en sık görülen lokalizasyonlar. Nadiren akciğer ve beyinde de bulunur.
Endometriozis ne kadar sık görülür?
Endometriozis sık görülen jinekolojik hastalıklarındandır. Kadınların 4-12% arası bu hastalığı farklı ağırlıkta yaşıyor. Semptomların ilk görülmesi ve teşhisin konulması arasında ortalama 6 yıl geçer. Teşhis konulduğunda hastalar ortalama 28 yaşındalar.
Endometriozisin sebepleri nedir? Risk faktörleri nedir?
Sebepleri henüz çok net bilinmemektedir. Günümüzde tartışılan farklı teoriler vardır. Bir teoriye göre rahim içi dokusu kan yolu, lenf yolu veya bir operasyon sırasında başka bir yere dağılır ve orada yaşama devam eder. Diğer bir teoriye göre bu doku embriyonal gelişim sırasında yanlış yerde gelişir. Bazı çevre faktörleri de tartışılıyor. Anne karnında PCB ve Dioxin gibi maddelere maruz kalma sebep olarak tartışılmaktadır.
Erken adet görme ve geç menopoz en önemli risk faktörüdür. Oral kontraseptif kullanımı riski azaltır. Aile öyküsü ve obezite de endometriozis riskini artırır.
Semptomlar nelerdir?
Ana semptom adet sırasında şiddetli kramp tarzı ağrılar. Kronik karın ağrısı ve sırt ağrısı da görülebilir. Cinsel ilişki sırasında ağrı, idrar ve dışkı yapma sırasında ağrı lokalisasyona göre görülebilir. Endometriozis hastalığı hiç semptom vermeyebilir. Hastalığın bir kısmı İnfertilite (kısırlık) araştırılırken teşhis edilir.
Endometriozis nasıl teşhis edilir?
Endometriozis şüphesi hastanın öyküsündeki ağrı şiddeti ve karakteri sonucu oluşur. Fizik muayene de ve ultrason ile bazen büyük odaklar görülebilir. Kesin teşhis yalnız Laparoskopi ile konulur. CA125 kan testi genelde endometriozis olan hastalarda yüksetir. Endometrioziz odakları ilerlediğinde yumurtalıklar da kistler oluşabilir. Bunlara halk arasında içeriği sebebi ile çikolota kisti denilir. Yaygın endometriozis organlar arasında ciddi yapışıklıklara sebep olabilir.
Endometriozis nasıl tedavi edilir?
- Hafif şikayeti olan hastalarda: Doğum kontrol hapı ve semptomatik ağrı tedavisi (Buscopan vb) önerilir.
- Şiddetli şikayet veya İnfertilite var ise endometriozis odakları Laparoskopik bir amelyat ile çıkartılır veya yakılır. Vajende bulunan odaklar lokal anestezi ile çıkartılabilir.
- Yaygın ve opere edilemez vakalarda hormon tedavisi ile hastalar erken Menopoza sokulur.
- Beslenmede değişiklik hastalığın semptomlarını hafifletebilir. Endometriozis hastalarına süt ve süt ürünlerini azaltmayı, doğurulmamış yağları bolca tüketmeyi öneriyoruz.
Endometriozis kötü huylu bir hastalık olmamasına rağmen tedaviye rağmen yeniden oluşabilir, tekrarlayabilir.